Kiedy pracodawca może samodzielnie wykonywać zadania służy bhp?

Bezpieczeństwo i higiena pracy to fundament każdej dobrze funkcjonującej firmy. W Polsce przepisy BHP są szczegółowe i mają na celu ochronę zdrowia oraz życia pracowników. Często kojarzymy je z rozbudowanymi działami BHP w dużych przedsiębiorstwach, jednak co w przypadku mniejszych firm? Czy pracodawca może samodzielnie przejąć obowiązki służby BHP? Odpowiedź brzmi: tak, ale pod pewnymi, ściśle określonymi warunkami.

Kiedy pracodawca może samodzielnie wykonywać zadania służby BHP?

Zgodnie z polskim prawem, a konkretnie z Kodeksem Pracy oraz Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca może sam pełnić funkcję specjalisty BHP. Nie jest to jednak uniwersalna zasada, a możliwość ta zależy od dwóch kluczowych czynników:

1. Liczba zatrudnionych pracowników: Pracodawca może osobiście wykonywać zadania służby BHP, jeśli zatrudnia do 10 pracowników. W tym przypadku rodzaj prowadzonej działalności nie ma znaczenia.
2. Rodzaj działalności i liczba pracowników: Istnieje wyjątek dla pracodawców zatrudniających do 20 pracowników, ale tylko wtedy, gdy ich firma zaliczona jest do grupy działalności, dla której określono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczych. Mówiąc prościej, dotyczy to firm, gdzie ryzyko wypadków i chorób zawodowych jest stosunkowo niskie.

Warto podkreślić, że nawet w tych sytuacjach pracodawca musi posiadać niezbędne kwalifikacje, czyli ukończyć odpowiednie szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, wymagane dla pracowników służby BHP.

Co mówią aktualne przepisy BHP?

Aktualne przepisy są precyzyjne. Artykuł 237¹¹ Kodeksu Pracy stanowi, że pracodawca jest zobowiązany tworzyć służbę BHP, powołać pracownika służby BHP lub zlecić wykonywanie zadań służby BHP specjalistom spoza zakładu pracy. Jednakże ten sam artykuł, w ustępie 1a, przewiduje wspomniane wcześniej wyjątki dla mniejszych firm. Kluczowe jest tu również Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, które szczegółowo określa zadania tej służby oraz kwalifikacje wymagane od osób ją wykonujących.

Dla przykładu, małe biuro rachunkowe zatrudniające 7 osób, lub sklep spożywczy z 15 pracownikami, jeśli jego działalność kwalifikuje się do niskiej kategorii ryzyka (co jest typowe dla handlu detalicznego), może pozwolić pracodawcy na samodzielne wykonywanie zadań BHP. Natomiast firma budowlana zatrudniająca 15 osób, ze względu na wysoką kategorię ryzyka, z pewnością będzie musiała zatrudnić specjalistę BHP lub skorzystać z usług zewnętrznych.

Dlaczego te ograniczenia są tak ważne?

Ograniczenia te mają na celu zapewnienie, że zadania służby BHP będą wykonywane przez osoby posiadające odpowiednią wiedzę i doświadczenie. W większych firmach lub tych o podwyższonym ryzyku, zagadnienia BHP stają się znacznie bardziej złożone. Wymagają regularnych audytów, szczegółowych analiz ryzyka, opracowywania procedur dla skomplikowanych maszyn czy substancji chemicznych. Samodzielne wykonywanie tych zadań przez pracodawcę bez specjalistycznego przygotowania mogłoby narazić pracowników na poważne niebezpieczeństwo, a firmę na dotkliwe kary i konsekwencje prawne.

Ciekawostka: Pamiętajmy, że niezależnie od tego, czy pracodawca sam pełni funkcję specjalisty BHP, czy zatrudnia zewnętrzną firmę, ostateczna odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie zawsze spoczywa na pracodawcy. To on jest gwarantem bezpieczeństwa swoich pracowników.

Podsumowanie

Możliwość samodzielnego wykonywania zadań służby BHP przez pracodawcę to spore ułatwienie dla małych przedsiębiorstw, redukujące koszty i biurokrację. Należy jednak pamiętać, że jest to przywilej obwarowany ścisłymi warunkami dotyczącymi liczby pracowników i kategorii ryzyka działalności, a także wymogiem posiadania odpowiednich kwalifikacji. Zawsze należy dokładnie sprawdzić aktualne przepisy i upewnić się, że firma spełnia wszystkie kryteria, aby uniknąć problemów prawnych i przede wszystkim zapewnić pracownikom bezpieczne środowisko pracy.