Kontrola trzeźwości pracowników w praktyce, jak przygotować procedurę kontroli trzeźwości?

W trosce o bezpieczeństwo i efektywność w miejscu pracy, kontrola trzeźwości pracowników staje się coraz bardziej istotnym elementem zarządzania. Nie jest to jedynie kwestia odpowiedzialności pracodawcy za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków, ale również dbałość o dobrostan całego zespołu. Przygotowanie odpowiedniej procedury kontroli jest kluczowe, aby działania te były zgodne z prawem, skuteczne i szanowały godność pracowników.

Podstawy prawne: co mówią przepisy BHP?

Kwestie kontroli trzeźwości pracowników w Polsce reguluje przede wszystkim Kodeks Pracy, a konkretnie artykuły od 22^1c do 22^1f, które weszły w życie na początku 2023 roku. Przepisy te jasno określają warunki, na jakich pracodawca może wprowadzić profilaktyczną kontrolę trzeźwości lub na obecność środków działających podobnie do alkoholu.

• Obowiązek pracodawcy: Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Obejmuje to również niedopuszczanie do pracy osób, które są pod wpływem alkoholu lub innych substancji zmieniających świadomość.
• Wprowadzenie kontroli: Pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości lub na obecność środków działających podobnie do alkoholu, jeśli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, bądź ochrony mienia. Musi to być uregulowane w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu.
• Informowanie pracowników: Pracownicy muszą być poinformowani o wprowadzeniu kontroli trzeźwości lub na obecność środków działających podobnie do alkoholu w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy, nie później niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem ich przeprowadzania.

Jak przygotować procedurę kontroli trzeźwości w praktyce?

Stworzenie klarownej i kompleksowej procedury jest fundamentem. Powinna ona uwzględniać zarówno aspekty prawne, jak i praktyczne, minimalizując ryzyko sporów i zapewniając sprawne działanie.

Elementy kluczowe procedury

Każda procedura kontroli trzeźwości powinna zawierać następujące punkty:

1. Zakres i częstotliwość: Określ, których grup pracowników dotyczy kontrola (np. wszyscy, tylko operatorzy maszyn, kierowcy) oraz z jaką częstotliwością będzie przeprowadzana (np. wyrywkowo, przed rozpoczęciem pracy, po zdarzeniu).
2. Metoda badania: Wskazanie, czy będą to badania alkomatem, testy na obecność narkotyków, czy inne metody. Ważne, aby używać certyfikowanych urządzeń, które zapewniają wiarygodność wyników.
3. Miejsce i sposób przeprowadzenia: Opisz, gdzie i w jakich warunkach badanie będzie przeprowadzane, dbając o dyskrecję i poszanowanie godności pracownika.
4. Konsekwencje pozytywnego wyniku: Jasne określenie, jakie kroki zostaną podjęte w przypadku stwierdzenia nietrzeźwości (np. odsunięcie od pracy, wezwanie policji, postępowanie dyscyplinarne, możliwość skierowania na badania lekarskie).
5. Procedura odwoławcza: Umożliwienie pracownikowi żądania ponownego badania lub badania krwi, co jest jego prawem.
6. Dokumentacja: Sposób protokołowania wyników badań i prowadzenia ewidencji.

Ciekawostka: W niektórych krajach, np. w branży lotniczej czy kolejowej, regularne i niezapowiedziane kontrole trzeźwości są standardem, a ich procedury są ściśle regulowane międzynarodowymi przepisami.

Kto ma wykonać test? Kierownik, pracodawca czy ktoś inny?

Kwestia, kto fizycznie przeprowadza kontrolę trzeźwości, jest niezwykle ważna zarówno z punktu widzenia prawnego, jak i praktycznego. Nie może to być dowolna osoba. Kontrolę powinien przeprowadzać pracodawca lub osoba przez niego upoważniona.

• Pracodawca lub upoważniony przedstawiciel: Zazwyczaj jest to kierownik działu, brygadzista, pracownik służby BHP, czy osoba z działu kadr, która została pisemnie upoważniona przez pracodawcę do przeprowadzenia takich badań. Osoby te muszą być odpowiednio przeszkolone, aby wiedzieć, jak prawidłowo obsługiwać alkomat i postępować zgodnie z procedurą.
• Zewnętrzne podmioty: W niektórych przypadkach pracodawca może zdecydować się na skorzystanie z usług zewnętrznych firm (np. ochroniarskich, medycznych), które posiadają odpowiednie uprawnienia i sprzęt do przeprowadzania badań trzeźwości. Daje to dodatkową gwarancję obiektywności i profesjonalizmu.
• Obecność świadka: Zaleca się, aby podczas badania obecny był świadek (inny pracownik, przedstawiciel związków zawodowych), co zwiększa transparentność i minimalizuje ryzyko zarzutów o stronniczość.

Ważne jest, aby osoba przeprowadzająca test zachowała profesjonalizm, spokój i szacunek dla pracownika, nawet w trudnych sytuacjach. Pamiętaj, że celem kontroli jest zapewnienie bezpieczeństwa, a nie poniżenie czy ukaranie. Właściwie przygotowana i wdrożona procedura, przeprowadzana przez odpowiednio przeszkolone osoby, jest gwarancją skuteczności i zgodności z prawem.