Na co zwrócić uwagę wybierając hełm ochronny do pracy na wysokości?

Praca na wysokości to jedno z tych zajęć, które wiąże się z podwyższonym ryzykiem. Niezależnie od tego, czy mówimy o budowie wieżowca, konserwacji dachu, czy montażu instalacji, bezpieczeństwo jest absolutnym priorytetem. Jednym z fundamentalnych elementów wyposażenia każdego pracownika wykonującego takie zadania jest hełm ochronny. Jego wybór nie może być przypadkowy, ponieważ to właśnie on w dużej mierze decyduje o ochronie głowy przed urazami. Pamiętajmy, że odpowiednio dobrany hełm to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim inwestycja w życie i zdrowie.

Dlaczego hełm ochronny to podstawa bezpieczeństwa?

Głowa jest jedną z najbardziej wrażliwych, a zarazem kluczowych części naszego ciała. W środowisku pracy na wysokości jest ona narażona na szereg zagrożeń. Mowa tu nie tylko o upadku z wysokości, gdzie uderzenie głową o twardą powierzchnię może mieć katastrofalne skutki. Równie niebezpieczne są spadające przedmioty – narzędzia, materiały budowlane czy nawet gruz. Hełm ochronny stanowi barierę, która absorbuje energię uderzenia, rozpraszając ją i minimalizując ryzyko poważnych obrażeń, takich jak wstrząśnienie mózgu, pęknięcia czaszki czy rany cięte.

Przepisy BHP: Co musimy wiedzieć?

Kwestie związane z ochroną głowy w pracy są ściśle regulowane przez przepisy Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP). Zarówno pracodawca, jak i pracownik mają w tym zakresie określone obowiązki, których przestrzeganie jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa.

Obowiązki pracodawcy

• Dostarczenie ŚOI: Pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej (ŚOI), w tym hełmy ochronne, które spełniają wymagane normy.
• Zgodność z normami: Hełmy muszą być zgodne z polskimi i europejskimi normami, takimi jak EN 397 (hełmy ochronne dla przemysłu) lub EN 12492 (hełmy dla alpinistów, często stosowane w pracy na wysokości ze względu na lepsze zabezpieczenie przed spadnięciem).
• Szkolenie: Pracodawca musi zapewnić odpowiednie szkolenie z zakresu prawidłowego użytkowania, konserwacji i przechowywania hełmów.
• Kontrola i wymiana: Regularna kontrola stanu technicznego hełmów oraz ich terminowa wymiana na nowe, zgodnie z zaleceniami producenta.

Obowiązki pracownika

• Prawidłowe użytkowanie: Pracownik ma obowiązek używać hełmu zgodnie z jego przeznaczeniem i instrukcją producenta.
• Zgłaszanie uszkodzeń: Natychmiastowe zgłaszanie wszelkich uszkodzeń hełmu, które mogą obniżyć jego właściwości ochronne.
• Dbałość: Dbanie o stan techniczny hełmu, jego czystość i prawidłowe przechowywanie.
• Zakaz modyfikacji: Absolutny zakaz samodzielnych modyfikacji hełmu, które mogłyby wpłynąć na jego wytrzymałość.

Kluczowe cechy dobrego hełmu do pracy na wysokości

Wybór hełmu to nie tylko kwestia ceny, ale przede wszystkim jego parametrów technicznych i funkcjonalności. Na co zwrócić szczególną uwagę?

Odporność na uderzenia i przebicie

To podstawowa cecha. Hełm musi skutecznie chronić przed uderzeniami z góry, ale także z boku. Normy takie jak EN 397 określają wymagania dotyczące absorpcji energii uderzenia oraz odporności na przebicie ostrymi przedmiotami. Hełmy zgodne z EN 12492 oferują dodatkowo lepszą ochronę przed uderzeniami bocznymi i z tyłu.

Pasek podbródkowy i system mocowania

W pracy na wysokości pasek podbródkowy jest absolutnie kluczowy. Musi być on czteropunktowy, co zapobiega zsunięciu się hełmu z głowy w przypadku upadku, silnego wiatru czy nagłego ruchu. Ważne jest, aby był wygodny, regulowany i posiadał szybkie zapięcie, które w razie potrzeby pozwoli na błyskawiczne zdjęcie hełmu.

Regulacja i dopasowanie

Hełm musi idealnie przylegać do głowy. System regulacji obwodu (np. pokrętło z zapadką) oraz możliwość dostosowania głębokości osadzenia to gwarancja komfortu i stabilności. Dobrze dopasowany hełm nie będzie przeszkadzał w pracy, a jednocześnie zapewni maksymalną ochronę.

Kompatybilność z innymi ŚOI

Nowoczesne hełmy często są projektowane z myślą o integracji z innymi środkami ochrony indywidualnej. Sprawdź, czy wybrany model umożliwia łatwe zamocowanie: ochrony słuchu (nauszników), osłon twarzy (wizjerów), a także latarek czołowych. To znacznie zwiększa funkcjonalność i komfort pracy.

Izolacja elektryczna (jeśli wymagana)

W przypadku prac w pobliżu instalacji elektrycznych lub pod napięciem, hełm musi posiadać dodatkowe właściwości izolacyjne. Takie modele są zazwyczaj pozbawione metalowych elementów i spełniają specyficzne normy dotyczące ochrony przed prądem elektrycznym.

Wentylacja

Długotrwała praca w hełmie, zwłaszcza w wysokich temperaturach, może prowadzić do dyskomfortu i przegrzania. System wentylacji z otworami, które można zazwyczaj zamykać, pozwala na cyrkulację powietrza, zwiększając komfort termiczny pracownika.

Ciekawostki i praktyczne wskazówki

• Żywotność hełmu: Nawet jeśli hełm nie był używany ani uszkodzony, materiały z czasem ulegają degradacji. Producenci określają maksymalny okres użytkowania (zazwyczaj 3-5 lat od daty produkcji lub pierwszego użycia). Nigdy nie lekceważ tych terminów!
• Historia: Pierwsze hełmy ochronne w przemyśle były wykonywane z utwardzonej skóry lub filcu. Współczesne to zaawansowane konstrukcje z termoplastycznych polimerów (ABS, HDPE) lub kompozytów (włókno szklane, węglowe).
• Przechowywanie: Hełmy należy przechowywać z dala od bezpośredniego światła słonecznego, źródeł ciepła i substancji chemicznych, które mogą osłabiać materiał.
• Po uderzeniu: Nawet jeśli hełm po uderzeniu wygląda na nieuszkodzony, zawsze należy go wymienić. Struktura wewnętrzna, absorbująca energię, mogła ulec uszkodzeniu, co obniża jego właściwości ochronne przy kolejnym zdarzeniu.

Podsumowanie: Wybór to inwestycja w życie

Wybór odpowiedniego hełmu ochronnego do pracy na wysokości to decyzja, która ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracownika. Nie jest to jedynie formalność, ale świadoma inwestycja w komfort i ochronę przed potencjalnie śmiertelnymi urazami. Zarówno pracodawca, jak i pracownik, mają obowiązek dbać o to, by hełm spełniał wszystkie normy, był właściwie dobrany, użytkowany i konserwowany. Pamiętajmy, że na wysokości nie ma miejsca na kompromisy w kwestii bezpieczeństwa – głowa jest tylko jedna.