Kontrola pracowników pod względem trzeźwości

Kontrola trzeźwości w miejscu pracy to temat, który od dawna budził wiele wątpliwości zarówno wśród pracodawców, jak i pracowników. Nowe przepisy wprowadziły jednak jasne zasady, które porządkują tę kwestię, dając firmom konkretne narzędzia, ale jednocześnie nakładając na nie ścisłe obowiązki. Jak legalnie i skutecznie przeprowadzić taką kontrolę, dbając o bezpieczeństwo i poszanowanie praw obu stron? Kluczem jest odpowiednie przygotowanie i znajomość procedur.

Kiedy pracodawca może skontrolować trzeźwość pracownika?

Podstawowa zasada jest prosta: kontrola trzeźwości nie może być arbitralna. Pracodawca może ją przeprowadzić tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, a także do ochrony mienia. Oznacza to, że prewencyjne badanie trzeźwości jest uzasadnione przede wszystkim na stanowiskach, gdzie nawet najmniejszy błąd spowodowany niedyspozycją może prowadzić do tragedii. Mówimy tu na przykład o operatorach maszyn, kierowcach zawodowych, pracownikach budowlanych czy osobach pracujących na wysokościach.

Warto pamiętać, że pracodawca nie może badać każdego pracownika bez wyraźnego uzasadnienia. Grupy pracowników objęte kontrolą muszą być jasno określone w wewnętrznych regulacjach firmy.

Jak wprowadzić kontrolę trzeźwości w firmie?

Samowolne badanie alkomatem „z zaskoczenia” jest niedopuszczalne. Aby legalnie wprowadzić procedury kontroli trzeźwości, pracodawca musi uregulować tę kwestię w jednym z dokumentów wewnętrznych, takich jak układ zbiorowy pracy, regulamin pracy lub specjalne obwieszczenie (jeśli firma nie ma obowiązku tworzenia regulaminu). To absolutna podstawa, bez której jakiekolwiek działania będą bezprawne.

Co musi zawierać wewnętrzny regulamin?

Dokument wprowadzający kontrolę trzeźwości musi być precyzyjny. Pracownicy muszą z góry wiedzieć, na jakich zasadach będą badani. Należy w nim określić:

• Grupę lub grupy pracowników, które podlegają kontroli.
• Sposób przeprowadzania badania – najczęściej jest to badanie wydychanego powietrza przy użyciu urządzenia niewymagającego ustnika.
• Częstotliwość i czas kontroli – na przykład losowo, przed rozpoczęciem zmiany.

Co istotne, pracownicy muszą być poinformowani o wprowadzeniu takich zasad z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem. Daje im to czas na zapoznanie się z nowymi procedurami.

Przebieg samej kontroli – krok po kroku

Gdy zasady są już ustalone, samo badanie również musi przebiegać według określonego schematu. Przede wszystkim, kontrola musi być przeprowadzona w sposób, który nie narusza godności i prywatności pracownika. Oznacza to, że nie powinna odbywać się publicznie, na oczach całego zespołu.

Urządzenie używane do badania musi posiadać ważny certyfikat kalibracji, który potwierdza jego prawidłowe działanie. Jeśli wynik badania wskaże na stan po spożyciu alkoholu, pracodawca ma obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy. W takiej sytuacji pracownik ma prawo zażądać weryfikacji wyniku przez uprawniony organ, na przykład przez wezwanie patrolu policji, który przeprowadzi badanie dowodowym alkomatem lub skieruje na badanie krwi.

Dokumentacja to podstawa

Każda kontrola, zwłaszcza ta z wynikiem pozytywnym, musi być starannie udokumentowana. Z przeprowadzonego badania należy sporządzić protokół, który powinien zawierać m.in. datę, godzinę, dane pracownika, wynik badania oraz informacje o urządzeniu pomiarowym. Taka dokumentacja jest kluczowa w przypadku ewentualnych sporów i postępowań dyscyplinarnych.

Dane dotyczące wyniku badania trzeźwości są danymi wrażliwymi. Pracodawca może je przechowywać w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający jednego roku od dnia ich zebrania. Po tym czasie należy je usunąć.

Ciekawostka: nie tylko alkohol

Nowe przepisy dają pracodawcom możliwość kontrolowania pracowników nie tylko pod kątem obecności alkoholu, ale także środków działających podobnie do alkoholu (np. narkotyków). Zasady wprowadzania i przeprowadzania takich kontroli są analogiczne. To ważny krok w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa w zakładach pracy, gdzie trzeźwość umysłu jest absolutnym priorytetem.