Odzież robocza, nowa czy używana?

Czy oszczędność na odzieży roboczej to mądra inwestycja, czy może niebezpieczna gra pozorów? Wielu pracodawców, szukając optymalizacji kosztów, zastanawia się nad zakupem używanych ubrań dla swoich pracowników. Jednak czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem i, co ważniejsze, czy jest bezpieczne? Zanurzmy się w przepisy i zdrowy rozsądek, aby raz na zawsze rozwiać wszelkie wątpliwości.

Przepisy prawne a odzież używana

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie odzieży roboczej w Polsce jest Kodeks Pracy. Zgodnie z jego zapisami, to na pracodawcy spoczywa obowiązek dostarczenia pracownikowi nieodpłatnie odzieży i obuwia roboczego, które spełniają określone normy i posiadają właściwości ochronne oraz użytkowe. Kluczowe jest tutaj słowo: spełniają normy. Przepisy nie zabraniają wprost stosowania odzieży używanej, jednak stawiają jeden, fundamentalny warunek – musi ona zachowywać swoje pierwotne właściwości ochronne i być w nienagannym stanie higienicznym.

Co to oznacza w praktyce?

Pracodawca, decydując się na przekazanie pracownikowi odzieży z drugiej ręki, bierze na siebie pełną odpowiedzialność za jej stan. Oznacza to, że ubranie musi być nie tylko czyste, ale przede wszystkim profesjonalnie zdezynfekowane. Co więcej, musi ono nadal spełniać wszystkie normy bezpieczeństwa (np. PN-EN), dla których zostało pierwotnie certyfikowane. Sprana kurtka odblaskowa, która straciła swoje właściwości fluorescencyjne, jest już tylko zwykłą kurtką, a nie środkiem ochrony indywidualnej.

Kiedy używana odzież robocza to dobry pomysł?

Istnieją sytuacje, w których kontrolowane i przemyślane wykorzystanie odzieży używanej jest akceptowalne. Zazwyczaj dotyczy to środowisk o niskim ryzyku zawodowym, gdzie odzież pełni głównie funkcję identyfikacyjną lub chroni przed minimalnymi zabrudzeniami. Oto kilka przykładów:

• Wewnętrzna rotacja w firmie: Gdy pracownik odchodzi, a jego prawie nowa, firmowa kurtka czy bluza po profesjonalnym czyszczeniu i dezynfekcji trafia do nowego członka zespołu.
• Prace krótkoterminowe i sezonowe: W przypadku pracowników zatrudnianych na bardzo krótki okres, gdzie inwestycja w nowy komplet odzieży jest ekonomicznie nieuzasadniona, pod warunkiem, że praca nie wiąże się ze szczególnym ryzykiem.
• Odzież wierzchnia o niskim stopniu zużycia: Grube kurtki zimowe używane sporadycznie często zachowują swoje właściwości przez długi czas i mogą być przekazywane kolejnym osobom po odpowiednim przygotowaniu.

Czerwone flagi, czyli kiedy powiedzieć „nie”

Pokusa oszczędności nigdy nie może wygrać z bezpieczeństwem. Istnieje cała kategoria odzieży ochronnej, której pod żadnym pozorem nie wolno kupować z drugiej ręki. Utrata właściwości ochronnych w tych przypadkach może prowadzić do tragicznych w skutkach wypadków. Niewidoczne mikrouszkodzenia, osłabione szwy czy degradacja materiału pod wpływem słońca i środków chemicznych to realne zagrożenia.

Kategorie odzieży wykluczonej z obiegu wtórnego

Oto lista środków ochrony indywidualnej, które zawsze muszą być nowe dla każdego pracownika:

1. Odzież chroniąca przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi: Nawet jednorazowe narażenie na działanie substancji może trwale uszkodzić strukturę materiału.
2. Specjalistyczna odzież dla pilarzy: Wkładki antyprzecięciowe ulegają zużyciu i mogą nie zadziałać skutecznie przy kontakcie z piłą łańcuchową.
3. Odzież trudnopalna i antystatyczna: Każde pranie osłabia jej specjalistyczne właściwości. Nie mamy pewności, jak była konserwowana przez poprzedniego użytkownika.
4. Bielizna osobista i termoaktywna: To absolutna podstawa higieny osobistej, która nie podlega żadnym negocjacjom.

Nowa czy używana – podsumowanie

Choć prawo dopuszcza stosowanie używanej odzieży roboczej, jest to rozwiązanie obarczone dużą odpowiedzialnością i licznymi ograniczeniami. Kluczem jest indywidualna ocena ryzyka na danym stanowisku pracy. W środowiskach o wysokim zagrożeniu dla zdrowia i życia pracownika, takich jak budownictwo, przemysł chemiczny czy energetyka, kompromisy są niedopuszczalne – odzież musi być nowa i w pełni certyfikowana. W przypadku prostszych prac, gdzie odzież pełni rolę głównie wizerunkową, można rozważyć odzież używaną, ale tylko pod warunkiem jej profesjonalnego odkażenia i weryfikacji stanu technicznego. Pamiętajmy, że na bezpieczeństwie i zdrowiu pracowników nigdy nie warto oszczędzać.