Zasiłek opiekuńczy, dla kogo i na jakich zasadach

W życiu każdego z nas zdarzają się sytuacje, gdy bliska osoba potrzebuje naszej opieki. Może to być chore dziecko, starszy rodzic, czy inny członek rodziny, który wymaga naszej obecności i wsparcia. W takich momentach pojawia się często pytanie: czy mogę liczyć na wsparcie finansowe? Odpowiedzią jest zasiłek opiekuńczy – świadczenie, które ma za zadanie zrekompensować utratę zarobków spowodowaną koniecznością sprawowania opieki. Przeanalizujmy, kto i na jakich zasadach może z niego skorzystać.

Kto może ubiegać się o zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu (obowiązkowo lub dobrowolnie) i jest zwolniona z wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny lub zdrowym dzieckiem. Musi to być jedyna osoba, która może taką opiekę sprawować.

Dzieci – kiedy przysługuje zasiłek?

W przypadku dzieci zasady są nieco bardziej rozbudowane. Zasiłek przysługuje na:

• Chore dziecko do 14. roku życia: Jest to najczęstszy przypadek, gdy rodzic musi zostać w domu z powodu choroby pociechy.
• Zdrowe dziecko do 8. roku życia: W sytuacjach wyjątkowych, takich jak:
  • Nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza.
  • Choroba niani lub opiekuna, który na co dzień zajmuje się dzieckiem.
  • Poród lub choroba małżonka/rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem i nie może tej opieki sprawować.

  Ciekawostka: Prawo do zasiłku na zdrowe dziecko do 8. roku życia, w przypadku zamknięcia placówki, jest szczególnie ważne w nagłych sytuacjach, np. awarii wodociągowej w przedszkolu.

• Chore dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności: Zasiłek przysługuje do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, jeśli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami do stałej lub długotrwałej opieki/pomocy innej osoby.

Inni członkowie rodziny – zakres wsparcia

Zasiłek opiekuńczy można otrzymać również na innych chorych członków rodziny, pod warunkiem, że mieszkają z ubezpieczonym w tym samym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki. Do tej kategorii zaliczamy:

• Małżonka,
• Rodziców,
• Teściów,
• Dziadków,
• Wnuków,
• Rodzeństwo.

Ważne jest, aby osoba wymagająca opieki miała ukończone 14 lat. W przypadku dzieci powyżej 14. roku życia, są one traktowane jako inni członkowie rodziny.

Jakie dokumenty są niezbędne do wypłaty?

Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, konieczne jest złożenie odpowiednich dokumentów. Podstawą jest zawsze:

1. Zaświadczenie lekarskie (ZLA): Potocznie zwane "zwolnieniem lekarskim", wystawione na chorego członka rodziny.
2. Wniosek o zasiłek opiekuńczy:
   • Z-15A: W przypadku opieki nad dzieckiem.
   • Z-15B: W przypadku opieki nad innym chorym członkiem rodziny.

Dodatkowo, w zależności od konkretnej sytuacji, mogą być wymagane inne dokumenty, np. oświadczenie o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka/przedszkola, akt urodzenia dziecka (w przypadku opieki nad zdrowym dzieckiem do 8. roku życia), czy orzeczenie o niepełnosprawności.

Kto wypłaca zasiłek opiekuńczy?

To, kto wypłaci zasiłek opiekuńczy, zależy od liczby osób zatrudnionych u danego pracodawcy:

• Pracodawca: Jeśli zatrudnia więcej niż 20 ubezpieczonych na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Pracodawca wypłaca zasiłek ze swoich środków, a następnie rozlicza go z ZUS.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS): Wypłaca zasiłek w następujących przypadkach:
  • Gdy pracodawca zatrudnia 20 lub mniej ubezpieczonych.
  • W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą.
  • Dla osób, które otrzymują zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy bezpośrednio z ZUS.
  • Dla osób zatrudnionych na umowę zlecenie, umowę o dzieło (jeśli podlegają ubezpieczeniu chorobowemu).

Ile wynosi i na jak długo?

Wysokość zasiłku opiekuńczego to 80% podstawy wymiaru zasiłku, czyli średniego miesięcznego wynagrodzenia lub przychodu z ostatnich 12 miesięcy. Jest to świadczenie wypłacane za każdy dzień, w którym sprawowana jest opieka, wliczając w to dni wolne od pracy.

Liczba dni, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy, jest limitowana w ciągu roku kalendarzowego i wynosi:

• 60 dni: Na opiekę nad chorym dzieckiem do 14. roku życia.
• 30 dni: Na opiekę nad chorym dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 18. roku życia).
• 14 dni: Na opiekę nad innymi chorymi członkami rodziny (w tym dziećmi powyżej 14. roku życia).

Ważna informacja: Suma dni zasiłku opiekuńczego, niezależnie od liczby osób, którymi się opiekujemy, nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Oznacza to, że jeśli wykorzystamy 60 dni na opiekę nad dzieckiem, nie przysługuje nam już zasiłek na opiekę nad np. chorym rodzicem w tym samym roku.

Zasiłek opiekuńczy to istotne wsparcie dla osób, które w trudnych chwilach muszą poświęcić swój czas na opiekę nad bliskimi. Znajomość zasad jego przyznawania i wymaganych dokumentów pozwala na sprawniejsze załatwienie formalności i skupienie się na tym, co najważniejsze – zdrowiu i dobrym samopoczuciu osoby wymagającej opieki.